Herinneringen
Als je jong bent maken alle nieuwe dingen of de verhalen die ermee samengaan indruk. Driekoningen op 6 januari, het vastentrommeltje, de palmpaasoptocht, kermis, met je Sint Maarten-lampion in het donker langs de deuren, Sinterklaas, de Kerst-nachtmis met aansluitend de broodmaaltijd. En 28 december, dag van de ’Onnozele kinderen’ als de kinderen mochten bepalen wat er gegeten werd die dag, waarbij meestal unaniem pannenkoeken werd gekozen.
Hoe gekleurd herinneringen kunnen zijn
Direct na de lancering van de website op 8 januari kreeg ik een reactie van zus Ria. Zij schreef: “Bij ons mocht Anneke kiezen, en zij wilde altijd bruinebonensoep, wat ik afschuwelijk vies vond”. Ik heb het even op wikipedia nagezocht en inderdaad mocht de jongste van het gezin altijd kiezen. Wellicht had ik als een-na-jongste ook eens het voorrecht!? Toch was het bij ons niet alleen de jongste die besliste; zus Leni herinnert zich ook alleen de pannenkoeken.
Herinneringen van Ria van der Loos, die zij op de familiereünie in 2023 ten gehore bracht:
Hallo beste familie, lekker dat jullie er allemaal benne. Ik heb ’n paar gebeurtenissen die ik me nog herinner opgeschreven.
– Castricum
Op het erf van de boerderij in de Dorpsstraat wilden we met zoveel mogelijk kinderen op de fiets. Wie allemaal weet ik niet meer, misschien herinnert zich iemand het nog. Ik moest op het stuur, één staande trappend, één op het zadel, en twee achterop. Toen de fiets begon te slingeren sprong ik van het stuur, maar m’n onderbroek bleef aan de bel hangen! Stond ik daar met ’n gescheurde onderbroek.
We gingen naar het Bakkummerstrand met tante Jo en kroost. Toen Johan uit ’t water kwam, hoefde hij niet in z’n boterham te bijten, dat ging vanzelf, zo stond hij te klappertanden van de kou.
Naar de familie op woensdagmiddag; ik had vrij. Het liefst naar tante Jo, door de boerderij denk ik. Soms zei moeder dan: ‘we moeten toch eens naar tante Clazien of tante Trien van ome Jaap of tante Grietje’.
Ik kwam voor het eerst met de dood in aanraking door het heengaan van ome Jan. Gert en Jan Bakker kwamen ’s avonds bij ons langs in het laantje aan de A. Verherentstraat in Heemskerk, om het droevige bericht over te brengen.
Toen Jaap en Atie de bakkerij aan de Burg. Mooijstraat hadden was ik daar vaak. Wanneer de venters Thijs en Piet, Gert? terugkwamen van het tentenkamp wachtten we met spanning af hoe de vrouwen uit A’dam er weer bij liepen. Met krulspelden in, op pantoffels en in pigwar (peignoir/ochtendjas) kwamen ze naar de broodkar. Dat ze zich niet schaamden!
Op zaterdagavond mocht ik eens de overgebleven soesjes allemaal opeten. Dat heb ik geweten; kotsmisselijk was ik daarna.
Bij ome Jaap en tante Trien gelogeerd. Ze hadden een plaat van Paul Anka: ‘Diana’ getiteld. Tinie en Bertie moesten de plaat steeds maar weer voor mij draaien, zo mooi vond ik de stem van Paul.
– Schoorl
Naar Schoorl werd ik door onze Sjors op de fiets gebracht. Ik was denk ik 5, Sjors was dan 12 jaar; ongelofelijk. Achterop de bagagedrager, op een kussen. Door de duinen, langs het putje van Heiloo. Later was Emmy Kops er ook. Zij zat op de mms, wat ik fantastisch vond. Ze noemde tante Guurt tante Truus, wat ik maar raar vond.
Met Map (Maud) had ik medelijden, want ze werd steeds door Thijs gepest. Dat vond ik niet leuk. Samen met Map de planten water geven in de school, en we gingen naar het zandduin.
’s Avonds moest ik het winkelboek halen. Dat vond ik erg belangrijk. In de werkschuur mocht ik de pinda’s opeten, die na het inpakken van de koekjes bleven liggen.
Ik was er de hele zomervakantie. Heel veel plezier gehad. Ik werd door Frans ‘IJtepop’ genoemd; niemand weet waarom.
– Heiloo
Daar kwamen we vaak. Frans woonde in een bouwkeet op het erf. Marja en Ludwien en Toos klopten steeds op de deur, en wanneer dan eindelijk de deur open vloog door een woedende Frans, vloog iedereen schaterend van het lachen een kant op.
– Akersloot
Bij tante Trijntje kregen we krenten en rozijnen, die ik moest verdelen (blijkbaar was ik de oudste); de helft werd door mij weggegooid omdat ze er zo vies uitzagen.
Een grote onderbroek hing aan de lijn, met ’n klep van achteren. Daar snapte ik nou niks van.
Via de iPhone kreeg ik van Ria 18 september nog een herinnering binnen:
Ik was op de Heemskerker kermis met moeder. We kwamen Dirk van ome Cor tegen. Hij had al aardig een borrel op, en wilde mijn moeder op haar schouder kloppen. ’Nee’, zegt moeder, ‘je hebt zeker net paling gegeten en je hebt vieze vingers’. Dirk haalt een zakdoek uit zijn broekzak, legt die op de schouder van moeder en hij zegt ‘Nu mag ik toch’ en gaf er toen een goeie klap op! Lachend gingen we verder.
Dit zijn de herinneringen van mij. Misschien heeft iemand ook nog herinneringen uit zijn/haar jeugd? Vertel het dan maar.
Nog twee anekdotes, verteld op deze reünie in 2023
— Joke van ome Jan en tante Clazien was de eerste ‘Joke’ in de familie Schut (dus niet Ria van der Loos, die alleen door haar vader Joke werd genoemd).
— “Ome Cor droeg altijd een dahlia als corsage bij feestelijke gelegenheden”, vertelde Annie Schut. Dit n.a.v. de foto die circuleerde waarop ome Cor een grote witte dahlia op zijn colbert draagt; zie foto hiernaast. De foto is gemaakt bij het 40-jarig kloosterjubileum van zr. Siegbertha in 1959 in Schiedam. Je kunt de foto ook vinden op de familie-website, klik op ‘Oude foto’s’ en dan met het pijltje via familie Schut naar ‘Zuster Siegbertha’.
Spinazie
De spinazie werd gewassen in een grote zinken teil, zal dezelfde zijn geweest van de zaterdagse wasbeurt vermoed ik. De spinazie kwam direct van de moestuin van mijn vader bij het huis, dus 2x spoelen voor al het zand eruit gewassen was. Veel werk zo’n berg spinazie voor 9 man. Dat werd bij de pomp gedaan, want stromend water hadden we niet. Wat een luxe tegenwoordig, al schoon gewassen in een plastic zak. En als ik tegenwoordig spinazietaart maak is het meer een kwestie van organiseren: de bevroren deelblokjes gaan op tijd in een vergiet in de koelkast om uit te lekken.
Rechts: Spinazietaart met uitgebakken bacon en een vegavariant.
I.N.D.O. (ex-maandblad, nu ‘Moesson’ geheten)
In Nederland Door Omstandigheden
Afgelopen maand was ik begonnen in het boek ‘Indo’ van Marion Bloem, toen ik het even weg moest leggen door het droevige bericht dat binnenkwam over een dierbare Indische vriendin. Gelukkig is zij stabiel nu. Beide brachten mij weer terug naar mijn jeugd. Inmiddels bekend met de oorlogsmisdaden die gepleegd zijn in Nederlands-Indië; als ik in eerder genoemd boek details lees over de zeden en gewoonten die heersten onder sommige leden van de blanke elite voel ik dezelfde weerzin.
Met een Indisch buurmeisje ging ik op de fiets naar een tante in Beverwijk. Met een glaasje ranja zaten we op de bank. Ik vroeg me alleen af waarom ik op plastic zat, dat ook plakte aan mijn benen (wij hadden thuis geen bankstel). Later mocht ik mee in de auto naar haar oom en tante in Haarlem en daar kreeg ik net als iedereen een bordje nasi op mijn schoot, lekker dat het was! Toen ik thuis kwam heb ik net zo lang gezeurd aan mijn moeders hoofd tot ze op zaterdag regelmatig een portie nasi maakte, met boterhamworst of een blikje smac. Voor de liefhebbers dan; de overige gezinsleden kregen het vaste AVG’tje (= Aardappels Vlees Groente) voorgeschoteld.
Het werd mij langzaamaan duidelijk dat de nieuwe Nederlanders soms andere gewoonten hadden. Niet altijd rond de eettafel geschaard, maar in de zithoek met een bordje op schoot. En die plastic hoezen om de zitkussens reinig je gemakkelijk met een natte lap, anders kun je elk jaar wel nieuwe kussens kopen, dus heel praktisch.
Ik maak nog regelmatig een portie nasi. Vorige maand experimenteerde ik met een restje quinoa i.p.v. rijst en dat blijkt geschikt voor herhaling.
(Tegenwoordig wordt een twee- of driezitsbank meestal als één meubelstuk naar binnen gedragen, maar vroeger bestond zo’n bank uit een frame, met losse kussens in plastic hoezen erbij geleverd.)
Nabericht van zus Ria: Het nasi-recept heeft moeder Marie gekregen van zus Guurt, via zoon Frans die in Indonesië soldaat was geweest. (Andere zaterdagkost was broeder oftewel Jan-in-de-zak, met stroop of suiker.)
Sneeuw
Linkerfoto 1956 A. Verherentstraat; vlnr Ria, Martha, Gre, Anneke, Leni en een neefje uit Poeldijk, dat tijdelijk bij ons woonde.
Rechts 1963 Puccinistraat op de kopse kant, 20 meter van de Neksloot en met uitzicht op het bosje van Jan de Wit en de spoorbaan Uitgeest-Castricum. Een ijzige noordooster storm joeg de stuifsneeuw de gang in, waarna de voordeur rondom werd afgedicht. De GODIN-kachel wist de voorkamer van de doorzonwoning niet warm te stoken, wat de haard in de kleinere achterkamer nog wel lukte. Achter het huis joeg de sneeuw ook hoog op. (zie ook ‘Oneindig Noord-Holland’, Nieuwsbrief 2, januari 2023: de strenge winter van 1963)
Kent u ………. nog?
‘de verchroomde spaarpot’
Metalen spaarpot. Ovaal. Brede beugel aan de bovenkant als handvat. Scharnierende bodem met sleutelgat. In de korte zijkanten zijn twee verschillende gleuven aangebracht: rond voor ‘papiergeld’ en rechthoekig voor ‘munten’. Metalen plaat aan de voorkant met naam van de bank. Ingeslagen nummer aan de bovenkant. Afmetingen (cm) hg 7,3 /br 9,5 /dp 5,1.
